Τι είναι η Εµµένουσα Βακτηριακή Βρογχίτιδα (ΕΒΒ);

Τα παιδιά βήχουν για πολλούς λόγους. Στην περίπτωση όµως της ΕΒΒ, ο βήχας επιµένει πάνω από 4 εβδοµάδες και διαταράσσει, αρχικά τουλάχιστον, τη ζωή του παιδιού και όλης της οικογένειας. Ο βήχας ακούγεται υγρός, µε φλέµα και οφείλεται στην ανάπτυξη χρόνιας µικροβιακής φλεγµονής στους βρόγχους του παιδιού. Σε αρκετές όµως περιπτώσεις, µε την πάροδο των ηµερών, το παιδί µπορεί να βήχει µόνο το πρωί ή µόλις ξαπλώσει το βράδυ. Αυτή η αραίωση στην  εµφάνιση του βήχα, συχνά ξεγελάει τους γονείς  που αρχίζουν να υποβαθµίζουν τη σοβαρότητα του. Αυτό δε, που περιπλέκει περισσότερο τα πράγµατα, είναι η παντελής (στις περισσότερες περιπτώσεις) απουσία ακροαστικών ευρηµάτων κατά την ακρόαση του  θώρακα του παιδιού από τον παιδίατρο.

Έτσι, ο συνδυασµός του ήπιου βήχα και του «καθαρού» θώρακα µπορεί να ξεγελάσει τόσο τους γονείς όσο και το γιατρό και να καθυστερήσει την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας. Η τελική συνέπεια όλων αυτών, είναι η ανάπτυξη βρογχεκτασιών σε 1 περίπου από τα 10 παιδιά με ΕΒΒ. Οι βρογχεκτασίες χαρακτηρίζονται από «ξεχείλωµα» του άρρωστου βρόγχου και από µόνιµη ανάπτυξη µικροβίων.

Πώς προκαλείται η ΕΒΒ;

Υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί κάποια παιδιά παθαίνουν ΕΒΒ.  Σύµφωνα  µε  την  επικρατέστερη,  οι  συχνές  ιώσεις  του  αναπνευστικού  συστήµατος, προκαλούν βλάβη και φλεγµονή στους βρόγχους, διευκολύνοντας την ανάπτυξη των µικροβίων.

Είναι  συνεπώς  ευκολονόητο  ό,τι  τα  παιδιά  που  πηγαίνουν  στον  παιδικό  σταθµό  και ταλαιπωρούνται από απανωτές ιώσεις, έχουν και αυξηµένη πιθανότητα για ΕΒΒ. Επίσης, παιδιά µε εκ γενετής προβλήµατα στους βρόγχους του   (πχ τραχειοβρόγχοµαλακυνση), εµφανίζουν συχνά ΕΒΒ. Στην τραχειοβρόγχοµαλακυνση, τα τοιχώµατα των σωλήνων είναι χαλαρά και εµποδίζουν  την  αποβολή  της  βλέννης  από  τους  πνεύµονες.  Όπου  όµως  λιµνάζει  βλέννη, αναπτύσονται και µικρόβια τα οποία, µακροχρόνια, φθείρουν τους βρόγχους.

Σε τι διαφέρει ο βήχας της  ΕΒΒ από τις άλλες νόσους;

Τα κύρια χαρακτηριστικά του βήχα της ΕΒΒ είναι 1) η µεγάλη του διάρκεια, συγκεκριµένα πάνω από 4 εβδοµάδες και η χροιά του, είναι δηλαδή υγρός, µε φλέµα. Επιπλέον, το παράδοξο είναι ότι παρότι στην παιδιατρική, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο βήχας δεν αντιµετωπίζεται µε αντιβιοτικά, η ΕΒΒ αποτελεί µια από τις λίγες εξαιρέσεις. Τα αντιβιοτικά αποτελούν τη θεραπεία εκλογής και πρέπει µάλιστα να χορηγούνται για µεγάλο διάστηµα. Η σωστή  και  έγκαιρη  χορήγηση  τους,  οδηγεί  στην  υποχώρηση  του  βήχα  στο  60%  των περιπτώσεων.

Πώς µπαίνει η διάγνωση της ΕΒΒ;

  Η διάγνωση της ΕΒΒ δεν είναι πάντοτε εύκολη. Για παράδειγµα, σε κάποιες απλές ιώσεις του αναπνεστικού, ο βήχας µπορεί να επιµείνει για πάνω από 4 εβδοµάδες. Επιπρόσθετα, κάποια χρόνια νοσήµατα των πνευµόνων όπως η κυστική ίνωση, µπορεί να εµφανιστούν µε επίµονο, υγρό βήχα. Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται οι περιπτώσεις παιδιών ηλικίας 2-4 χρόνων, µε υγρό βήχα. Στην ηλικιακή αυτή οµάδα, υπάρχει αυξηµένη πιθανότητα εισρόφησης ξένου σώµατος που µπορεί να έχει σαν µοναδικό σύµπτωµα τον υγρό βήχα που επιµένει.

Χρειάζεται λοιπόν ιδιαίτερη προσοχή και εµπειρία αφού µέχρι σήµερα δεν υπάρχει κάποια εξέταση που διευκολύνει στη διάγνωση της ΕΒΒ. Η διάγνωση της µπαίνει κλινικά, που σηµαίνει ότι βασίζεται στο καλό ιστορικό και τη λεπτοµερή κλινική εξέταση που θα βοηθήσουν το γιατρό να αποκλείσει άλλα νοσήµατα. Τα κριτήρια στα οποία βασίζεται η διάγνωση είναι:

· Η παρουσία υγρού βήχα που επιµένει για πάνω από 4 εβδοµάδες

· Ο αποκλεισµός άλλων νοσηµάτων µε βάση το ιστορικό και την κλινική εξέταση του γιατρού.

· Η εξαφάνιση του βήχα µετά τη χορήγηση του κατάλληλου αντιβιοτικού για 2 τουλάχιστον εβδοµάδες.

Σε κάποιες περιπτώσεις, ο γιατρός µπορεί να ζητήσει τις ακόλουθες εξετάσεις:

1. Ακτινογραφία θώρακος. Σε παιδιά µε ΕΒΒ, η ακτινογραφία θώρακος µπορεί όµως να είναι φυσιολογική.

2. Σπιροµέτρηση, για να αποκλείσει το άσθµα και άλλα νοσήµατα

3. Έλεγχο για κυστική ίνωση και άλλα χρόνια νοσήµατα που εµφανίζονται µε επίµονο υγρό βήχα.

4. Βρογχοσκόπηση, σε µια προσπάθεια να αποκλείσει άλλα αίτια (πχ ξένο σώμα), να αποµονώσει το µικρόβιο που προκαλεί την ΕΒΒ και να χορηγήσει έτσι το κατάλληλο αντιβιοτικό.

Υποτροπιάζει η ΕΒΒ;

Δυστυχώς ναι.  Ένα 40% των παιδιών που εµφάνισαν ένα επεισόδιο ΕΒΒ, θα εµφανίσουν και άλλα επεισόδια στο µέλλον. Σε κάθε νέα υποτροπή πρέπει να χορηγείται αντιβίωση όπως ακριβώς  και  στο  πρώτο  επεισόδιο.Αν όµως οι υποτροπές  είναι  συχνές ή ο βήχας  δεν ανταποκρίνεται στην αντιβίωση, το επόµενο βήµα είναι η βρογχοσκόπηση. Η εξέταση αυτή επιτρέπει στο γιατρό να πάρει βλέννες κατευθείαν από τους βρόγχους και να αποµονώσει το µικρόβιο που προκάλεσε την ΕΒΒ. Επιπρόσθετα, η βρογχοσκόπηση επιτρέπει στο γιατρό να δει το εσωτερικό των βρόγχων και να αποκλείσει προβλήµατα στην κατασκευή τους που οδηγούν σε κατακράτηση της βλέννης, όπως η τραχειοβρογχοµαλάκυνση ή την ύπαρξη ξένου σώματος.

Τι προβλήµατα µπορεί να προκαλέσει η ΕΒΒ;

Όπως αναφέρθηκε, τα επαναλαµβανοµενα επεισόδια ΕΒΒ, µπορεί να προκαλέσουν «ξεχείλωµα» του τοιχώµατος των βρόγχων δηλαδη βρογχεκτασίες. Αυτές µε τη σειρά τους, κατακρατούν περισσότερη βλέννη. Όπου λιµνάζει η βλέννη αναπτύσσονται και µικρόβια και µακροπρόθεσµα νέες βρογχεκτασίες (φαύλος κύκλος). Όταν ο κύκλος αυτός ξεκινήσει, είναι δυσκολότερο να θεραπευτεί το παιδί.

Ποια είναι  η θεραπεία της ΕΒΒ;

Όπως αναφέρθηκε, χορηγείται αντιβίωση για τουλάχιστον 14 ηµέρες, µε σκοπό να «σκοτωθεί» το υπεύθυνο µικρόβιο. Σε µερικές περιπτώσεις απαιτείται η χορήγηση αντιβίωσης και για µεγαλύτερο διάστηµα, συνήθως 4-6 εβδοµάδες. Αν  έχει γίνει καλλιέργεια  πτυέλων, η αντιβίωση επιλέγεται στοχευµένα, µε βάση το αντιβιόγραµµα. Σε επιµονή του βήχα παρά την αντιβίωση ή σε συχνές υποτροπές, ο γιατρός  µπορεί να ζητήσει την εισαγωγή του  παιδιού σε νοσοκοµείο  όπου πραγµατοποιείται βρογχοσκόπηση και χορηγείται η κατάλληλη ενδοφλέβια αντιβίωση. Τέλος, µπορεί να χρειαστεί φυσιοθεραπεία αναπνευστικού και νεφελοποίηση µε υπέρτονο διάλυµα χλωριούχου νατρίου για την ρευστοποίηση και αποβολή του φλέµατος.